بررسی مرسدس بنز W115 معماری:
مرسدس بنز معماری w115 یک سدان سایز متوسط کلاسیک با موتور 4 سیلندر و 6 است که در بین سالهای ۱۹۶۸ تا ۱۹۷۶در آفریقای جنوبی، آلمان، ونزوئلا و آرژانتین تولید شده‌است. طول آن در حالت طبیعی ۱۸۴٫۲۵ اینچ (۴٬۶۸۰ میلیمتر) و عرض آن در حالت طبیعی ۶۹٫۷۵ اینچ (۱٬۷۷۲ میلیمتر) است.
پیشینه ساخت و طراحی :
طراحي و ساخت اين اتومبيل (Mercedes Benz W114) در سال 1967 به پايان رسيد و بالاخره در سال 1968 متولد و به بازار ارائه شد و توليد آن تا سال 1976 ادامه داشت.
شاسي اين اتومبيل از نوع W114 است که در سال 1972 کمی تغییر کرد.
موتورهاي (190**190D**200**200D**220**220D**230.4**230.6**250**280) برای مرسدس بنز معماری در نظر گرفته شد.
در نوع نامگذاری مرسدس بنز، عدد سه رقمي نشان دهنده يک دهم حجم موتور میباشد و مميزي که در انتهاي دو مدل 230.4 و 230.6 ذکر شده است نشانگر 4 سيلندر يا 6 سيلندر بودن خودرو است.
موتور های 250 و 280 این خودرو شش سیلندهستند، سيستم تعليق مستقل جلو و نيمه مستقل عقب که شامل ديفرانسيل سه تکه و فنر هاي مارپيچ و کمک فنر های گازیه به اين خودرو امکان میدهد که در پستي و بلندي ها هرچرخ به صورت مستقل عمل کرده و از کج شدن خودرو به سمت گودي جلوگيري کند
.نکته جالب ديگر که در سيستم تعليق عقب W115 مشاهده میشود، سيستم Famine Dynamic است که باعث میشود ارتفاع خودرو در سرعت هاي بالا به طور خودکار کم شود تا فرمان پذیری برای راننده آسانتر شود و خودرو در پیچهای تند جاده ای ثبات بیشتری نصبت سایر خودروها داشته باشد.
مزيت ديگر اين نوع سيستم تعلیق این است که هنگام پر بودن صندوق عقب و سنگين بودن قسمت عقب خودرو، چرخ ها کمي تغيير زاويه داده و از هم باز میشوند که این امر باعث میشود با زیاد شدن فاصله چرخ ها از به اصطلاح لمبر زدن قسمت انتهایی خودرو جلوگيري شود.
در سيستم فرمان اين خودرو بين دو چرخ جلو يک عدد فنر و کمک فنر قرار دارد که باعث مي شود با فرو افتادن ناگهانی يکی از چرخ هاي جلو خودرو در فرورفتگی های زمين يا رفتن سنگ زير یکی از چرخها، فرمان به اين سو و آن سو کشيده نشود.
افرادی که در ایران تجربه رانندگی با بنز معماری در آن سالها داشته اند، گاهي از هندلینگ فوق العاده این خودرو شگفت زده میشدند و برای اولین بار به خود اجازه فشار دادن پدال گاز خودرو در پیچهای به شدت تند جاده ای را میداند.
جعبه فرمان اين خودرو در نوع معمولي (غير هيدروليک) طوري تنظيم شده که با انتقال یک نيروی کم ، به راحتی به میتوان چرخ های جلو را هدایت کرد و از فرمان پذیزی مطلوبی برخودار است و خلاصی فرمان این سدان زیبا تغریبا نزدیک به صفر میباشد.
مصرف سوخت بنز معماری در مدل (220) 11 ليتر در 100Km در سیکل ترکیبی و 8.5 ليتر در 100Km جاده اي میباشد که تقريبا و نه دقيقا جز سدان های خانوادگی کم مصرف آن سالها در ایران به حساب می آمد.
پدال گاز معماری برخلاف سایر اتومبيل های هم رده در آن سالها که با فقط سيم به دريچه گاز موتور وصل میشدند، الارقم استفاده از سیم گاز به کمک چند اهرم فلزي به دريچه گاز کاربراتور ميرسد که باعث سفت نشدن پدال گاز پس از سالها استفاده مشود و این افزايش طول عمر سیم گازه بنز معماری برای این نوع طراحی هوشمندانه است.
نکته قابل توجه ديگر در اين اتومبيل سيستم ترمز دو مداره(به صورت ضربدری) است که در صورت بريدن يا نقص يکي از چرخ ها تنها ترمز دو چرخ از کار مي افته نه هر چهار چرخ و راننده ميتواند با همان دو ترمز خودرو را متوقف کند.
بد نيست بدانید که ترمز هر چهار چرخ بنز معماری در همه مدلها دیسکی بوده و بر خلاف اکثر خودروهای تولید شده دهه 70 میلادی میباشد حتی در آن سالها شورلت کاپریس نیز برای توقف از ترمز های عقب کاسه ای استفاده میکرد.
در بنز معماری ترمز دستي به اين صورت که مي شناسيد وجود ندارد بلکه علاوه بر پدالهاي گاز ترمز و کلاچ در انتهاي سمت چپ پدال ديگری وجود دارد که کار ترمز دستي رو انجام میدهد و با فشردن اين پدال چرخ هاي عقب قفل شده و براي آزاد کردن آن کافيه ضامني که روي داشبورد تعبیه شده و در سمت چپ فرمان قرار دارد رو کشیده تا پدال ترمز دستی به جاي اول برگردد و قفل چرخ ها آزاد شود.
سيستم خیلی جالب ديگه اي که تو نقسه سيمکشي برق اين خودرو وجود داره اينه که به محض روشن شدن موتور برق استارتر قطع شده و مانع از درگير شدن دنده استارتر با فلايويل(Fly Wheel) و در نتيجه از بين رفتن دنده استارتر مي شه.
پس از پرس و جو شگفتی دیگری که بیش از 40 سال پیش در نظر گرفته شده بود را فهمیدیم بعد از روشن شدن خودرو استارتر برای پیشگیری از آسیب دیدن از کار می افتد و تنها زمانی می توانید دوباره استارت بزنید که سوییچ را یکبار خاموش و دوباره به سمت روشن بپرخانید!
اکنون که صحبت از سیمکشی شد باید گفت که در این خودرو اثری از لامپ های دوکنتاکت نیست البته بجز چراغهای جلو که نور بالا و نور پایین دارد.
طرحی هوشمندانه دیگر در سیمکشی این خودرو که بسیار توجه مرا جلب کرد این است که در کابین خودرو کلیدهای دستور بسیار محدور بوده و هر کلید چندین دستور را اجرا میکند.
نکته دیگر اینکه برای بوق خودرو چهار عدد میکروسوییچ در چهار گوشه فرمان قرار دارد و بوق زدن را بسیار آسان کرده.
بعضی از مدلهای بنز معماری دارای دو نوع بوق شهری و جاده ای هستند که با یک کلید دستوری انتخاب میشن. بوق 1011 بنزی که بسیار معروف است همان بوق جاده ای مرسدس بنز است.
سيستم صوتي به صورت فابريک بر موج راديو FM/AM و با توان پخش کاست است و برند Becker Monaco میباشد که شکل کليدها ، ولوم و تنظيم کننده موج کليد چراغها ،بخاري،فلاشر و... همسان است.
بخاري و کولر اين خودرو نيز قابليت انتقال هواي گرم بخاري و هواي خنک کولر(تنها با حرکت دادن يک اهرم) به قست عقب براي سرنشينان عقب رو دارا میباشد(فقط مدلهای سفارشی).
ارتفاع زياد چرخ ها و ارتفاع کم کف خودرو باعث شده تا درون کابين دارای سقفي بلند و فضايي دلباز باشد.اين بلندي سقف امکان بلند بودن ارتفاع صندلي رو به اين خودرو داده که باعث راحتی پا میشه.
اگر به شيشه جلوي اين خودرو با دقت نگاه کنيد کناره هاي شیشه جلو نسبتا قوص دارد که این قوص علاوه بر اينکه باعث بهتر شدن ديد راننده به اطراف میشود در آيروديناميک بنز معماری تاثير بسزايي دارد و با هدايت هوا به کناره ها و ایجاد فاصله کمي از اتومبيل به هوا سبب میشود وقتی شيشه های خودرو را پايين بکشید هوا با فشار به درون ماشين وارد نشود.
اگر شيشه هاي سایر خودروهای هم رده و حتی خودروهای روز را در سرعت بالا در اتوبان پایین بکشید خیلی زود متوجه میشوید اکثر خودروها در اتوبان صدای هور هور عصبی کننده ای را وارد اتاق میکنند اما بنز معماری و سایر خودروهای کلاسیک آلمانی این طور نیستند.
در کناره هاي گلگيرهای عقب اين خودرو قوص ماهرانه ای ديده مي شه. کار اين قوص هدايت هواي کنار ماشين به پشت اون و جلوگيري از ايجاد خلاء میباشد.(وجود خلا در پشت ماشين باعث ايجاد يک نيروي مقاوم بر خلاف جهت حرکت ماشي مي شود و مصرف سوخت را افزايش و سرعت را کاهش مي دهد.) کم بودن اين خلاء در پشت ماشين علاوه بر این مواردی که ذکر شد، باعث میشود هنگام حرکت در جاده هاي خاکي ، خاک در فاصله کمتري از ماشين بلند میشود و بادي که از روي شيب حساب شده صندوق عقب اين ماشين عبور ميکنه باعث جلوگیری از بلند شدن خاک میشود. به همين دليل است که پشت خودروهاي مرسدس بنز خاک از صندوق عقب بالا تر نميرود و راننده مي تواند پشت سر خود را به راحتي در آيينه ببیند.
مهمترین نکته در ایمنی این خودرو که در هنگام تصادفات شدید دیده شده است قسمت جلویی خودرو در هنگام تصادف برای جلوگیری از آسیب دیدن سرنشینان طوری طراحی شده است که موتور این خودرو به قیسمت پایین در محل قرار گیری رام جلو هدایت شده و داشبورد هم با یک تغییر زاویه به بالا میرود و مانع از پرتاب شدن سرنشین به بیرون خودرو میشود.و در نهایت میل فرمان تلسکوپی و فنری این ماشین مانع آسیب دیدن راننده میشود.
سخن آخر:
طراحي اين خودرو نوعي تلفيق و نقطه عطف بين خودروهاي مرسدس کلاسيک قديمي (مانند بنز 170-180 و...) و خودرو هاي مدرن امروزي است. اگه با دقت به گلگيرهاي اين اتومبيل نگاه کنيد متوجه مي شويد که طراح قصد داشته است که آن شيب گلگيرها رو به بیرون باشد که سنت طراحی اصالت گرا در هویت مرسدس همواره باقی بماند مانند مدل 170 و.... بنابر این طراح این شیب را در دهانه ی گلگیرها به کار برده است.
براي اينکه ارتفاع عقب خودرو بدون تغییر در سیستم فنربندی برای ایجاد ثبات هرچه بهتر در سیستم آیرودنامیک خودرو باشد، دهانه گلگيرهای عقب از دهانه گلگيرهای جلو کمی پايين تر درنظر گرفته شده.
جلو پنجره خودرو هم تداعي کننده تمام خودروهاي لوکس مرسدس بنز قبل از آن است و بر آمدگي روي کاپوت يادآور کاپوت بنز 170 است با اين تفاوت که در لباسي مدرن تا کنار گلگيرها کشيده شده است.
البته بنز معماری W115 از قسمت کناری بسیار شبیه به بنز W108 سری S کلاسیک هم میباشد و در واقع W115 با نظر طراحان مرسدس طوری تولید شده است که اصالت طراحی W108 در این خودرو دیده شود.
برف پاک کن های بنز معماری و برخی از بنزهای کلاسیک آن دوره از وسط شیشه به اطراف حرکت میکنند.
در مدل 1971 آینه های بقل به وسیله ی پایه ای نگه دارنده روی درب خوردرو نصب میشدند اما در مدل 1974 تا 1973 آینه ها مستقیما به ستون A وصل شده و با قابی کرومی و براق پوشیده می شود.
مرسدس بنز w115 در قسمت عقب در سال 1973 دست خوش تغیراتی شد که مربوط به شکل ظاهری چراغ های خطر عقب میباشد که در مدلهای تولید شده تا 1973 چراغ های تخت و از آن سال به بعد اصطلاحا کرکره ای و برجسته تولید شد
بنز معماری w115 تنها به صورت سدان تولید نشد و از این تعداد 67,048 دستگاه از آن به صورت کوپه تولید شده است که البته مدل های کوپه در ایران هم بسیار کمیاب هستند .
Paul bracq که در آن سال ها در مرسدس بنز کار می کرد وظیفه طراحی این مدل را به عهده گرفت و مانند تمامی خودروسازان ( و محصولات کنونی مرسدس بنز ) زبان طراحی این خودرو بسیار نزدیک به مدل S بود و نمای جلویی ( تقریبا ) تنها در چراغ های جلو تفاوت داشت . بدنه C114 یا همان معماری کوپه بسیار ساده و محافظ کار طراحی و اجرا شده اما بسیار گیرا و ماندگار است و اگر از نماهای مختلف به آن نگاه کنیم همان سادگی و خطوط نرم و بدنه مکعبی رقیبان هموطن را می بینیم .
نمای جلو به علاوه جلو پنجره کرومی پهن که با آینه های جانبی و سپر هماهنگی خوبی دارد ، با چراغ های بیضی شکل تکمیل شده است که البته گلگیر های جلو در امتداد چراغ ها و با همان شکل بیضی تا شیشه جلو امتداد پیدا می کند.
اما اگر از نمای رو به رو خودرو را تماشا کنید شاید به آیرودینامیک بودن خودرو اطمینان کافی را کسب خواهید کرد ، هرچند اکثر خودرو های دهه 60 و 70 مانند خودرو های کنونی در بدنه مانور زیادی نمی دادند اما مرسدس برای جبران بدنه مکعبی و سقف بلند این مدل ، شیشه جلو را با قوسی مناسب و حالت غوطه وری در هوا ساخته و این موضوع را می توان با کمی دقت در نمای جانبی فهمید .
همین قوس و شیب که از انتهای کاپوت شروع و تا سقف ادامه دارد ، باعث می شود که هوا با سرعت کمتری پراکنده شود و به اصطلاح لحظه ای نشکند و باعث ایجاد سرعت منفی نباشد و شیشه قبل از شکل دادن به هوا ، هوای شکل داده شده را از فرورفتگی های روی درپوش موتور دریافت می کند که کاملا هوا را به سمت گوشه های نرم شیشه هدایت می کند.
زه های کناری بدنه نیز که از میانه چراغ جلو تا بالای چراغ عقب کشیده شده ، توجه شما را به بخش انتهایی جلب می کند.
معادلات جا به جا شده در بخش فنی:
سلیقه ظاهری و باطنی در انسان های مختلف ، متفاوت است. شاید خیلی ها این خودرو را قدیمی یا معمولی بدانند ، اما با این که ظاهر تقریبا معمولی ( اما مهندسی شده و هماهنگ ) این خودرو را از دید بعضی ها ساده جلوه دهد ، اما در باطن این خودرو شگفتی هایی وجود دارد که ترجیح دادیم شما را با این قابلیت ها بیشتر آشنا کنیم .
مورد اول کمک فنر های هیدرولیک – گازی آن است که در کنار تعلیق مستقل جلو و نیمه مستقل عقب با کمک فنر های مارپیچ باعث می شود که خودرو در ناهمواری های مختلف کج نشود و هر چرخ به صورت جداگانه عکس العمل نشان می دهد .
همچنین در صورتی که صندوق عقب پر و وزن قسمت انتهایی بیش از حد باشد در چرخ های عقب کمبر ایجاد می شود و زاویه لاستیک ها نسبت به هم باز تر می شود که باعث پایداری بیشتر خودرو خواهد شد.
اگر بخواهید لاستیک ها را هم عوض کنید متوجه می شود که در این چرخ ها از مهره استفاده نشده بلکه چرخ ها مستقیما با پیچ روی دیسک ها بسته می شوند و استحکام در برابر نیرو های وارده به چرخ بالا می رود . اما در حین راندن حس سنگینی در فرمان آن نمی کنید و دلیل این مهم را می توان به قفل تا قفل 4.5 دور نسبت به 3 دور عادی خودرو های دیگر دانست .
مرسدس به ایمنی بسیار مشهور است ، بنابراین در این لحظه می توان به ترمز های دو مداره ضربدری آن اشاره کرد که اگر در ترمز یکی از چرخ ها نقصی ایجاد شود ، تنها ترمز دو چرخ و نه کل مدار قطع می شود و هنوز دو ترمز برای سالم ماندن باقی مانده است و ترمز های دیسکی در هر چهار چرخ هنوز هم می تواند بسیار کارآمد باشد.حالا که صحبت از ترمز شد بهتر است بدانید ترمز پارک این خودرو شبیه به خودرو های مدرنی همچون بنز S500 است و به صورت پدالی خودرو را ثابت نگه می دارد و با فشار دادن دوباره می توان آن را آزاد کرد .
جالب توجه ترین نکته کابین محل قرار گرفتن سوییچ و استارتی است که هنوز هم به عنوان سنت مرسدس در بالای داشبورد و سمت راست فرمان قرار می گیرد . اما هنگامی که به اشتباه استارت دوم را در حالت روشن بودن خودرو زدم ، متوجه بی صدایی عجیبی خواهید شد که در نوع خود جالب بود .
به راستی مرسدس در زمینه نوآوری از گذشته تا به حال در صدر بوده و علاوه بر ایمنی ، در زمینه ریزه کاری ها و ساختار های جدید اهمیت خاصی قائل است .
هزینه های نگهداری و قیمت لوازم یدکی بنز معماری W115:
هزینه های نگهداری بنز معماری به نسبت سایر خودروهای کلاسیک موجود در کشور مانند خودروهای کلاسیک امریکایی و برخی از کلاسیک های خاص آلمانی به مراتب هزینه های کمتری دارد
چرا که بنز معماری w115 از این جهت که در تعداد قابل توجه به نسبت خودروهای هم رده در آن سالها وارد کشور شد و از جهت دیگر مانند سایر خودروهای هم رده مانند فیات 131 به دست فراموشی سپرده نشد از همین رو لوازم یدکی بنز معماری را با کمی صرف وقت درفضای مجازی و یا بازار لوازم یدکی به راحتی میتوان تهیه کرد.
گرانترین قطعات بنز معماری مانند هر خودروی کلاسیک دیگری قطعات تزئینی بدنه و همینطور قطعات و ادوات داخل کابین از قبیل کلیدهای دستوری و... میباشد. از همین رو در هنگام خرید بنز معماری باید دقت لازم در سلامت قطعات ذکر شده را داشت.
لوازم موتوری بنز معماری در مدل 4 سیلندر معروف به موتور سفید به فراوانی در بازار با قیمت مناسب قابل تهیه است و اما در مدل 6 سیلندر 250 یا 4 سیلندر دیزلی کمی شرایط برای شما تغییر خواهد کرد چرا که مدلهای شش سیلند با کد موتور m114 و مدلهای چهار سیلندر دیزل بنز معماری نصب به سایر مدلها واردات کمتری به کشور داشته اند و به همین دلیل فروشندگان لوازم یدکی مرسدس بنزهای کلاسیک انگیزه کمتری برای واردات و یا تهیه و تولید لوازم یدکی معماری دیزل و یا 6 سیلندر داشته اند.
با این حال از آنجایی که موتور دیزل این خودرو با کد OM-116 در ژنراتورهای برق اضطراری در کشور تا به همین امروز در حال استفاده است میتوان کمی صرف وقت لوازم یدکی آن را یافت.
بی شک بهترین موتور از لحاض فراوانی قطعه و هزینه های نگهداری در ایران برای مرسدس بنز معماری موتور 4 سیلندر باکد M115 (موتور سفید) میباشد.
چرا که این موتور علی رقم استفاده گسترده در زمان تولید بنز معماری به صورت گسترده بر روی اتاق 123 دانشجویی از مدل 1977 الی 1980 مورد استفتده قرار گرفت و همین عامل باعث فراوانی قطعات این قلب تپنده کلاسیک شده است.
سایر لوازم یدکی بنز معماری از قبیل مصرفی ها و جلوبندی قیمت های مناسبی داشته و در صورت صرف وقت و هزینه قابل قبول برای خرید لوازم یدکی اصلی یا شرکتی با برند های آلمانی مانند مایله-فبی-هلا-بوش-لم فوردر-و... و البته استفاده اصولی و صحیح از خودرو توسط شما باعث خواهد شد سالها از تعمیر اساسی خودرو آسوده شوید.
بهتر است برای تعویض قطعات یدکی و یا تعمیر بنز معماری مراجعه شود به واحدهای تعمیرگاهی مجهز و با سابقه مرسدس بنز کلاسیک البته برای تعویض موارد مصرفی خودرو میتوان از مکانیک های عمومی کمک گرفت چرا که فناوری فنی پیچیده ای بر این خودرو حاکم نیست.
نوشتار و تدوین: مهندس عمویی