شاید یکی از بزرگترین مشکلات رانندگی در رانندگان بی‌تجربه و هنرآموزان آموزشگاه‌های رانندگی، استفاده درست و به‌موقع از کلاچ باشد؛ البته این مشکل حتی در رانندگان بسیار باتجربه نیز دیده می‌شود و اینجاست که آدمی آرزو می‌کند کاش یک خودرو اتومات داشت! با این حال و با وجود تمام مشکلات رانندگی با خودروهای دنده دستی، حضور کلاچ در این خودروها الزامی است و نقش بسیار حیاتی را در انتقال قدرت به چرخ‌ها برعهده دارد. در ادامه با مجله همراه مکانیک همراه باشید تا در این مقاله به سیم کلاچ و علائم خرابی آن بپردازیم.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
طبق تعریف کلی، کلاچ وسیله‌ای است که حرکت چرخشی یک شفت را به شفت دیگر منتقل می‌کند و درواقع رابط بین جعبه‌دنده و موتور است که در ابتدا توان تولیدی موتور را به جعبه‌دنده انتقال می‌دهد و پس از آن با حضور سایر سیستم‌ها این نیروی تولیدی به چرخ‌ها روانه می‌شود.
تابحال به فروش خودرو خودت بدون یک ثانیه اتلاف وقت فکر کردی، اینجا کلیک کن تا با بالاترین سود ممکن خودروی خودت رو بفروشی
همچنین هنگام تعویض دنده، باید توان تولیدی موتور از جعبه‌دنده قطع شود که این عمل از طریق کلاچ انجام می‌گیرد. به‌عنوان مثال زمانی‌که قصد تعویض دنده از 2 به 3 را دارید ابتدا باید پدال کلاچ را فشار دهید که این عمل باعث قطع ارتباط بین موتور و جعبه‌دنده شده و پس از تعویض دنده و رها نمودن کلاچ، این ارتباط دوباره برقرار می‌شود.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
انواع کلاچ:
کلاچ‌ها در حالت کلی به 4 دسته تقسیم می‌شوند:
- بدون لغزش
- یک‌طرفه
- هیدرولیکی
- اصطکاکی
از بین موارد فوق، صرفا دو مورد اصطکاکی و هیدرولیکی در خودروهای امروزی استفاده می‌شود. در کلاچ هیدرولیکی، نیرو از یک صفحه به سیال و دوباره از سیال به صفحه متحرک دیگر انتقال پیدا می‌کند. اساس کار نوع اصطکاکی، همان‌طور که از نام آن نیز مشخص است بر مبنای ضریب اصطکاک بسیار بالای بین دو صفحه بوده و درگیری بین صفحات باعث انتقال نیرو از یک صفحه به صفحه دیگر می‌شود.
ناگفته نماند که دسته‌بندی دیگری نیز برای کلاچ‌ها وجود دارد که آن‌ها را به سه دسته اهرمی، روغنی و سیمی تقسیم می‌کند. کلاچ‌های سیمی به‌دلیل سادگی و ارزان‌قیمت بودن کماکان یکی از پرکاربردترین کلاچ‌ها در خودروها و به‌خصوص در خودروهای داخلی هستند.
انواع کلاچ اصطکاکی
کلاچ اصطکاکی خود به 4 دسته تقسیم می‌شود:
- کلاچ مخروطی
- کلاچ تک‌صفحه‌ای
- کلاچ چندصفحه‌ای
- کلاچ نیمه‌گریز از مرکز
- کلاچ گریز از مرکز
مهم‌ترین اجزای کلاچ اصطکاکی شامل فلایویل، صفحه فشاری، رینگ تکیه‌گاه، دوشاخه کلاچ، سیم کلاچ، لنت و… است که تمرکز این مقاله برروی سیم کلاچ به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اجزای کلاچ است.
سیم‌کلاچ
پدال کلاچ، تنها تجهیز از سیستم کلاچ است که در ارتباط مستقیم با راننده قرار دارد، اما ارتباط بین پدال با سایر اجزا چگونه برقرار می‌شود؟ پس از پدال کلاچ، سیم کلاچ قرار داشته و نیروی اعمالی از پای راننده توسط سیم کلاچ به کیت کلاچ منتقل می‌شود. زمانی‌که راننده پای خود را برروی پدال کلاچ قرار داده و فشار می‌دهد، دیسک کلاچ آزاد شده و خودرو در حالت خلاص قرار می‌گیرد؛ درواقع توان تولید موتور در این لحظه دیگر به جعبه‌دنده منتقل نشده و راننده فرصت کافی برای تعویض دنده را دارد.
سیم کلاچ عملکردی همانند سیم ترمز دوچرخه دارد و همانند آن نیز در داخل یک پوشش پلاستیکی قرار گرفته است که با فشردن پا بر روی پدال کلاچ، همانند ترمز دوچرخه، فشار وارده اهرم متصل به صفحه کلاچ را حرکت داده و در نتیجه دنده‌ها آزاد می‌شوند.
علائم خرابی سیم کلاچ
بالاخره در این بخش از مقاله سیم کلاچ و علائم خرابی آن به بخش کلیدی مقاله، یعنی علائم خرابی سیم کلاچ رسیدیم. همانند هر قطعه دیگری احتمال خرابی سیم کلاچ نیز وجود دارد و از آن‌جایی که در یک فرآیند کاملا مکانیکی حضور دارد احتمال خرابی آن، تا حدودی بالا است. بسیار قابل انتظار است که خرابی سیم کلاچ در تعویض دنده‌ها قابل تشخیص باشد. موارد زیر تا حدود زیادی به شما کمک می‌کنند که خرابی سیم کلاچ را زودتر تشخیص دهید.
شل و سفت شدن پدال کلاچ: در این حالت یا پدال کلاچ بیش از حد سفت بوده و به سختی بالا و پایین می‌رود یا به شدت شل بوده و با کوچکترین فشار به سمت پایین می‌رود.
لرزش کلاچ: چنانچه سیم کلاچ خراب باشد پس از برداشتن پا از روی پدال، کلاچ کماکان درگیر بوده و اندکی نیز دچار لرزش می‌شود.
کار نکردن کلاچ: در صورت بریده شدن سیم، کلاچ در اصطلاح خالی شده و کار نخواهد کرد.
جا نرفتن دنده‌ها: در این حالت، دنده به‌صورت کامل خلاص نشده و در نتیجه دنده یا جا نرفته یا به سختی جا می‌رود.
بالا یا پایین بودن کلاچ: چنانچه مجبور هستید که پای خود را بیش از حد روی پدال قرار دهید یعنی به احتمال زیاد سیم کلاچ دچار مشکل شده است. همچنین اگر کلاچ بالاتر عمل کند و مجبور شوید مجدد با پا آن را بالا بکشید؛ حکایت از خراب بودن سیم کلاچ دارد.
تنظیم نمودن (رگلاژ) سیم کلاچ
یکی از بخش‌هایی که حتما در مقاله «سیم کلاچ و علائم خرابی آن» بایدبه آن پرداخته شود، تنظیم کردن سیم کلاچ است. برخی از مشکلاتی که در بالا ذکر شده ناشی از خارج شدن سیم کلاچ از حالت بهینه خود است که با تنظیم مجدد می‌توانید این مشکل را رفع کنید.
تنظیم سیم کلاچ کار آن‌چنان پیچیده‌ای نیست و اگر سررشته‌ای از خودرو داشته باشید؛ می‌توانید شخصا این کار را انجام دهید. برای این کار ابتدا سیم کلاچ را پیدا کنید، در انتهای سیم کلاچ دو مهره وجود دارد که با جابه‌جا کردن آن، می‌توانید طول سیم کلاچ را کم و زیاد کرده و در نتیجه پدال کلاچ بالاتر یا پایین‌تر آزاد می‌شود.
تعویض سیم کلاچ
همان‌طور که عنوان شد برخی از مشکلات ذکر شده با تنظیم سیم کلاچ قابل رفع است، اما در برخی موارد تعویض سیم کلاچ تنها راه‌حل موجود است.
چنانچه یکی از موارد زیر برای خودرویتان اتفاق افتاد، بلافاصله نسبت به تعویض سیم کلاچ اقدام کنید.
- رشته رشته شدن سیم کلاچ
- پاره شده روکش پلاستیکی
- خشک شدن بیش از حد سیم
- بریدگی برخی رشته‌ها
- تابیدگی سیم
مطالعه مقالات زیر را از دست ندهید
- تعویض پلاک خودرو
- راهنمای خرید دست دوم
ذکر این نکته خالی از لطف نیست که تمامی موارد فوق، با یک بازرسی چشمی ساده قابل مشاهده است.
نگهداری سیم کلاچ
جهت نگهداری و بهره‌برداری صحیح از سیم کلاچ دو نکته بسیار مهم و در عین حال ساده اهمیت دارد:
- بازرسی چشمی
- رسیدگی به‌موقع
جهت بازرسی چشمی محل اتصال سیم به پدال، اهرم کلاچ یا محل خمیدگی را بیش از بقیه موارد مدنظر قرار دهید؛ چراکه اصطکاک بالایی را تحمل می‌کند و از همین‌رو بیشترین سایش و فرسودگی نیز در این نقاط رخ می‌دهد.
مطالعه مقالات مرتبط زیر را از دست ندهید
- آیا گرفتن کلاچ قبل از استارت ضروری است ؟
- با ویژگی های کلاچ برقی بیشتر آشنا شوید
- سیستم گیربکس با کلاچ دوگانه چیست و چگونه عمل می‌کند
- بهترین زمان برای تعویض صفحه کلاچ چه زمانی می باشد
- علت لرزش خودرو در ابتدای حرکت و در هنگام نیم کلاچ
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
