نویسنده: محمد وارسته (منبع: زومیت)
جعبه‌دنده‌های خودکار متداول که به مبدل گشتاور یا تورک کانورتور مجهز هستند، می‌توانند بهترین سرعت‌گیری را برای خودرو فراهم کنند.
تا به حال نسخه‌های متعددی از جعبه‌دنده‌های خودکار به بازار عرضه شده‌اند اما موفق‌ترین نوع از این جعبه‌دنده‌ها، انواع متداول دنده سیاره‌ای با مبدل گشتاور هستند. مدل‌های جدیدتر جعبه‌دنده‌های خودکار مانند دو کلاچه (DCT) و ضریب متغیر (CVT) با اینکه مزایای خود را دارند، اما هنوز نتوانسته‌اند به موفقیت جعبه‌دنده‌های خودکار مجهز به مبدل گشتاور دست پیدا کنند.
مبدل گشتاور یک نوع کوپلینگ هیدرولیکی است که پیشرانه را به جعبه‌دنده متصل می‌کند و جایگزینی برای کلاچ است. مبدل گشتاور همانند یک شیرینی دونات فلزی است اما در ساختار داخلی آن سه بخش اصلی وجود دارد. در سمتی که به پیشرانه متصل است، قطعه‌ای به نام پروانه (ایمپلر) وجود دارد و در سمت متصل به جعبه‌دنده نیز قطعه‌ای دیگر به نام توربین نصب شده است. توربین و پروانه، هر دو دارای پره‌هایی مشابه موتور جت هستند.
درون مبدل گشتاور از روغن جعبه‌دنده پر شده است. هنگام کار کردن پیشرانه، پروانه که به میل‌لنگ متصل است، می‌چرخد و روغن را با فشار به سمت توربین می‌فرستد. این فشار باعث چرخش توربین می‌شود و به این ترتیب نیروی پیشرانه به جعبه‌دنده انتقال می‌یابد. سپس روغن دوباره به سمت مرکز پروانه بازمی‌گردد و این چرخه تا زمان کار کردن پیشرانه ادامه دارد. این همه‌ی داستان مبدل گشتاور نیست بلکه یک قطعه‌ی سوم نیز درون آن وجود دارد که مبدل گشتاور را از یک کوپلینگ هیدرولیکی ساده به یک قطعه‌ی بسیار پربازده‌تر تبدیل می‌کند. این قطعه‌ی سوم، استاتور نامیده می‌شود و بین پروانه و توربین قرار دارد. استاتور روغنی را که در حال برگشت به سمت پروانه است را منحرف می‌کند و سرعت آن را کاهش می‌دهد. این کار باعث می‌شود تا گشتاوری که از پیشرانه به سمت جعبه‌دنده انتقال پیدا می‌کند نیز افزایش یابد.
به همین دلیل است که هنگام حرکت، خودروهای دارای مبدل گشتاور حس سرعت‌گیری خیلی خوبی را منتقل می‌کنند. هنگامی که خودرو در حال حرکت با سرعت ثابت است، توربین نمی‌تواند با سرعت پروانه بچرخد و یک اختلاف سرعت بین این دو وجود دارد، یعنی ایمپلر سرعتی بیشتر از توربین دارد. این اختلاف سرعت سبب افزایش مصرف سوخت و آلایندگی خودرو می‌شود. به‌خصوص از زمانی‌که مسائل زیست‌محیطی و مصرف سوخت در خودروها تبدیل به یک اولویت شده است، طراحان جعبه‌دنده یک کلاچ قفل‌کننده را درون مبدل گشتاور تعبیه کرده‌اند تا هنگام حرکت با سرعت ثابت، سمت پروانه را به توربین به‌صورت فیزیکی قفل کند تا این دو از هم دور شوند.
در یک جعبه‌دنده‌ی دوکلاچ، چیدمان دنده‌ها به جعبه‌دنده‌های دستی شباهت دارد و می‌تواند ضرایب دنده را شبیه‌سازی کند ولی ساختار داخلی جعبه‌دنده‌های خودکار کمی متفاوت است. به‌جای دنده‌های مشخص در امتداد هم، درون جعبه‌دنده‌های خودکار از مجموعه چرخ‌دنده‌های سیاره‌ای در امتداد یکدیگر استفاده شده است. برای کنترل اینکه گشتاور از کدام چرخ‌دنده‌ها عبور کند و چه ضریب دنده‌ای به دست بیاوریم، از کلاچ‌هایی درون این جعبه‌دنده‌ها استفاده شده است. به این ترتیب، برای اضافه کردن دنده‌ها در چنین جعبه‌دنده‌هایی باید مجموعه سیاره‌ای‌های بیشتری اضافه کرد؛ برای مثال سه عدد مجموعه‌ی سیاره‌ای می‌توانند ۶ دنده‌ی جلو را در اختیارمان قرار دهند. جعبه‌دنده‌های خودکار مجهز به مبدل گشتاور ایده‌ای بسیار هوشمندانه و در عین حال کمی پیچیده هستند؛ اما با گذشت زمان پیشرفت بسیاری کرده‌اند تا راندمان بالاتری را ارائه دهند.
شاید مبدل‌های گشتاور چندان مورد توجه قرار نگیرند ولی آن‌ها از جالب‌ترین دستگاه‌هایی هستند که تاکنون برای سیستم انتقال قدرت طراحی شده‌اند. مبدل گشتاور به خوبی جایگزین کلاچ شده است و می‌تواند گشتاور بین پیشرانه و جعبه‌دنده را حتی تا چند برابر افزایش دهد. جعبه‌دنده‌های خودکار مجهز به مبدل گشتاور برای کسانی که به‌دنبال بهترین راندمان باشند، همچنان بهترین انتخاب هستند.
فروشگاه آلمان یدک بزگترین مرجع لوازم یدکی خودروهای آلمانی
دیدگاه خود را بنویسید